عبدالرضا اخوان رسول‏زاده/ نایب رئیس هیئت مدیره انجمن تخم‏ مرغ شناسنامه ‏دار در ایران

با عنایت به ضرورت رعایت مقررات بهداشتی و تقویت اقدامات کنترلی و نظارتی در زنجیره تولید تا عرضه (تولید، جداسازی، درجه‏ بندی، انبارداری، حمل و نقل، فرآوری و توزیع) انواع تخم ماکیان به ویژه تخم مرغ و نیز تخم سایر پرندگان اهلی (مانند کبک، اردک، بلدرچین و شترمرغ) به منظور کاهش مخاطرات بهداشتی احتمالی و حصول اطمینان از تولید تخم ماکیان سالم و فرآورده‏ های آن، برنامه ملی «ارتقای کیفیت بهداشتی و تضمین سلامت تخم مرغ» در قالب تولید و عرضه  تخم ماکیان شناسنامه‏ دار بسته‏ بندی، توسط دفتر نظارت بر بهداشت عمومی و مواد غذایی سازمان دامپزشکی کشور پس از بررسی کارشناسی طولانی و نظرخواهی از متخصصین و صاحب‏ نظران، کارگروه تخصصی بهداشت تخم مرغ، کارشناسان و متخصصین سازمان دامپزشکی کشور، دفتر بهداشت و مدیریت بیماری های طیور، دفتر قرنطینه و امنیت زیستی، مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت و ادارات کل دامپزشکی استان ها، انجمن صنفی تولیدکنندگان تخم مرغ شناسنامه‏ دار ایران و سایر تشکل‏ های صنفی ذی‏ربط تهیه و تدوین و توسط ریاست محترم سازمان دامپزشکی کشور در تاریخ ۲۷/۱۱/۹۸ ابلاغ شد.
اصولا تخم ماکیان علیرغم دارا بودن پوسته مقاوم که یک بسته‏بندی طبیعی در برابر آلاینده های مختلف برای آن فراهم کرده است، یک محصول بی‏نهایت شکننده است و بهراحتی میتواند تحت تاثیر آسیبهای مختلف فیزیکی، شیمیایی و میکروبی قرار گیرد. لذا بایستی در جمع‏آوری، نگهداری، توزیع و عرضه آن دقت بسیار زیادی شده و مشکل امروزی عرضه آن به صورت بدون هویت و یا فاقد بسته‏بندی از چرخه توزیع کشور حذف شود تا بتوان تمام ویژگیهای اعجاب‏آور تخم ماکیان را کاملا سالم و بدون هر گونه آسیبی به مصرف‏کننده نهایی رساند.
عدم رعایت اصول بهداشتی در فرآیند تولید، فرآوری، توزیع، نگهداری، عرضه و مصرف این منبع مهم پروتئین حیوانی، ضمن ایجاد فساد، تباه شدن و خروج مقادیر قابل توجهی از آن از چرخه مصرف، باعث بروز بیماریها و مسمومیتهای با منشأ غذایی در مصرف‏کنندگان می‏شود و هزینه‏های سنگین اقتصادی و بهداشتی بر کشور و مردم تحمیل میکند.
امروزه با افزایش تعداد تولیدکنندگان داخلی و خارجی، رقابت برای جلب رضایت مصرف‏کنندگان یکی از اهداف مهم هر بازاری است. بهبود کیفیت و تضمین سلامت محصولات، شناسنامه‏دار بودن، بسته‏بندی، درجه‏بندی، عرضه مناسب و به موقع محصول و… از جمله عواملی هستند که در توسعه تولید باکیفیت و صادرات، جلب رضایت مصرف‏کنندگان و حفظ حقوق تولیدکنندگان و شهروندان نقش مهمی دارد.
اصطلاح محصول شناسنامه‏دار به محصولاتی اطلاق می‏شود که دارای برچسب حاوی اطلاعاتی چون مبدأ، تاریخ تولید و تاریخ انقضا، نوع محصول و مقدار آن هستند و قابلیت رهگیری آنها در طول زنجیره تولید تا مصرف وجود خواهد داشت. قانون عمومی مواد غذایی اروپا، سیستم رهگیری را چنین تعریف می‏کند: قادر بودن به رهگیری و دنبال کردن مواد غذایی مورد استفاده در بخش تولید، تغذیه حیوانات و استفاده از آنها در کل مراحل تولید و توزیع.
آمارها نشان می‏دهد کشور دارای پتانسیل بسیار بالای تولید تخم مرغ است به طوری که دهمین کشور تولیدکننده تخم مرغ در جهان هستیم. در سال ۱۳۸۰ هنگامی که برای اولین بار مصرف‏کنندگان ایرانی از تخم مرغ بسته‏بندی‏شده در بسته‏های شفاف با کیفیت عالی و دارای برچسب شامل نام تولیدکننده، تاریخ مصرف و اطلاعات تغذیه‏ای برخوردار شدند، این واقعه نشانگر تحولی عظیم در صنعت تخم مرغ ایران بود، اگرچه در آن زمان هیچ قانونی تولیدکنندگان را ملزم به بهبود و ارتقای کیفیت تخم ماکیان نمی‏کرد. این اقدام، تاثیر بسزایی بر دیگر تولی کنندگان داشت و آنان را تشویق به پیروی از این روند کرد به طوریکه در طی دوره ۳ ساله پس از ظهور اولین تخم مرغ بسته‏بندی‏شده، عرضه بیش از ۳۰ نوع مختلف از تخم ماکیان، در بسته‏بندیهای متنوع وزنی و تعدادی، گسترش یافت و مصرف‏کنندگان قدرت انتخاب بیشتری برای محصول مورد نظر پیدا کردند.
تامین کیفیت بهداشتی و تضمین سلامت تخم ماکیان از طریق اجرای حداقل استانداردهای بهداشتی در صنعت تخم ماکیان در مراحل مختلف از جمله اعمال سامانه‏های عملیات خوب بهداشتی (GHP) و تجزیه و تحلیل خطر و نقاط کنترل بحرانی (HACCP)، ایمنی زیستی و رفاه حیوانات در مزارع پرورش ماکیان تخم‏گذار، رعایت ضوابط بهداشتی و اعمال سامانه‏های عملیات خوب تولید (GMP) و HACCP در مراکز تولید و بسته‏بندی تخم ماکیان، رتبه‏بندی، شناسنامه‏دار کردن (برچسب‏زنی و قابلیت ردیابی)، حمل و نقل تخم ماکیان و فرآورده‏های آن قابل حصول خواهد بود.
در این میان شناسنامه‏دار کردن، بسته‏بندی تخم ماکیان و رعایت زنجیره سرد از مرحله تولید تا عرضه به مصرف‏کنندگان، جایگاه ویژه‏ای در حفظ سلامت، کیفیت خوراکی، بهداشتی و عمر ماندگاری تخم ماکیان در مدت نگهداری، حمل و نقل و عرضه دارد. از طرفی با حذف تخم  ماکیان ناسالم و قرار گرفتن تخم ماکیان معیوب ولی قابل مصرف در زنجیره فرآوری و سالم‏سازی (نظیر پاستوریزاسیون) برای مصرف در صنایع، ضمن به حداقل رساندن ضایعات این محصول باارزش، کمک شایانی به سلامت مردم و بهداشت عمومی می‏کند.
بدین‏وسیله ضمن تقدیر فراوان از تلاش‏های دفتر نظارت بر بهداشت عمومی و مواد غذایی سازمان دامپزشکی کشور در این زمینه و حسن اعتمادی که به انجمن تخم مرغ شناسنامه‏دار ایران در راستای بهبود اجرای این برنامه داشته‏اند، امید است با تلاش، همکاری و پیگیری مجدانه تمامی دست‏اندرکاران به ویژه مراکز بسته‏بندی تخم مرغ بتوانیم پس از گذشت دو دهه از شروع این فعالیت در کشور شاهد شکوفایی حمل ونقل، توزیع و عرضه بهداشتی تخم مرغ در قالب بسته‏بندی‏های مختلف باشیم و خدمتی شایان تقدیر برای حفظ حقوق بهداشتی و اقتصادی مصرف‏کنندگان از این طریق صورت دهیم.