تامین نهاده دامی را از طریق کشت فرا سرزمینی

محسن شاطر زاده یزدی مشاور وزیر و مجری طرح کشت فراسرزمینی در گفتگو با خبرنگار ایانا، در رابطه با کشت فرا سرزمینی اظهار کرد: موضوع کشت فرا سرزمینی به‌عنوان استراتژی امنیت غذایی، از سال‌های آخر دهه ۸۰ شروع شد و در برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی قرار گرفت که در اسناد بالادستی و سیاست‌های کلان بخش کشاورزی هم به آن اشاره شده است.

وی، علت اصلی توجه به کشت فراسرزمینی را محدودیت منابع آب‌ و خاک در کشور عنوان کرد و افزود: مخصوصاً در تولید محصولات پر آب‌بر، فشار زیادی به منابع آبی کشور وارد می‌شود، همچنین در حوزه تأمین نهاده‌های کشاورزی برای خوراک دام، ‌با مشکل مواجه هستیم و بیش از ۸۰ درصد را وارد می‌کنیم.

شاطر زاده با اشاره به این‌که حدود ۱۵ میلیون تن نهاده‌های دامی به کشور وارد و بابت آن سالانه حدود ۴٫۵ تا ۵ میلیارد دلار ارز از کشور خارج می‌شود، خاطرنشان کرد: این اقلام شامل ذرت، سویا، دانه‌های روغنی و جو است که عمدتاً از کشورهایی وارد می‌شود که منابع آبی یا بارندگی خوبی دارند، بنابراین این مسئله باید به‌عنوان یکی از سیاست‌های اصلی کشور در دستور کار قرار گیرد و بتوانیم توسط ایرانیان خارج از کشور که توان تولید دارند، با اولویت خریداری کنیم.

وی یادآور شد: سال ۹۲ هیئت‌وزیران مصوبه‌ای را در خصوص پروژه‌های اقتصاد مقاومتی ارائه کرد که کشت فراسرزمینی در آن مصوبه به‌عنوان یکی از پروژه‌های اقتصاد مقاومتی قرار داشت و وزارت جهاد کشاورزی بر اساس این مصوبه موظف شد آیین‌نامه را تهیه و برای تصویب به هیئت‌وزیران بیاورد که پیش‌نویس آیین‌نامه از طرف وزارت جهاد کشاورزی تهیه و به دولت ارسال شد و پس از بحث و بررسی در کمیسیون دولت، نهایتاً در اردیبهشت ۱۳۹۵ آیین‌نامه اجرایی کشت فراسرزمینی توسط هیئت‌وزیران تصویب شد.

مشاور وزیر جهاد کشاورزی در رابطه با وظایف دستگاه‌های ذی‌ربط در آیین‌نامه اجرایی کشت فراسرزمینی تصریح کرد: طبق این آیین‌نامه اجرایی وزارت خارجه مسئول همکاری در حوزه تهیه اطلاعات کشت فراسرزمینی از کشورهای مختلف در خارج از کشور، تسهیلات ویزایی، همکاری‌های حقوقی و راهنمایی سرمایه‌گذاران ایرانی در خارج از کشور است و سفارتخانه‌ها موظف به همکاری هستند.

شاطر زاده افزود: دستگاه دیگر وزارت کار، رفاه و تعاون است که موظف است در مورد نیروی کار، بیمه و تسهیلات اعم از بازنشستگی و… همکاری لازم را داشته باشد. همچنین بانک مرکزی موظف است ارز لازم را برای سرمایه‌گذاران در کشت فرا سرزمینی تأمین کند و وزارت اقتصاد و دارایی از طریق شرکت سرمایه‌گذاری خارجی، IFIC و همچنین صندوق توسعه ملی مجاز است که در امر تأمین منابع مالی و سرمایه شرکت‌هایی که در کشور فعالیت می‌کنند، همکاری داشته باشد.

وی ادامه داد: سه وظیفه بر عهده وزارت جهاد کشاورزی به‌عنوان هماهنگ‌کننده اصلی گذاشته شده است که در وهله اول تعیین محصولات دارای اولویت که از طریق کشت فراسرزمینی تأمین می‌شود، دوم تأیید صلاحیت حرفه‌ای متقاضیان کشت فراسرزمینی و سوم خرید تضمینی محصولات است.

شاطر زاده با اشاره به این‌که این سه وظیفه از سال ۹۵ در وزارت جهاد کشاورزی وجود دارد و به کشت فراسرزمینی وجهه عملیاتی داده‌شده است، عنوان کرد: طبق ابلاغیه وزیر جهاد کشاورزی در مورد کشت فراسرزمینی و اولویت‌های آن، چهار محصول به‌عنوان محصولات دارای اولویت در کشت فراسرزمینی برای خرید تضمینی انتخاب شده که شامل ذرت، سویا، دانه‌های روغنی و جو است که این چهار محصول در صورتی‌ که توسط ایرانی‌ها در خارج از کشور تولید شود، ‌برای واردات در اولویت قرار دارد.

وی افزود: اقدامات جهت تأیید صلاحیت حرفه‌ای متقاضیان کشت فراسرزمینی هم انجام‌ شده است و بین چهار معاونت وزارتخانه هماهنگی لازم انجام‌شده، فرم‌ها تهیه شده و به‌زودی کمیته تأیید صلاحیت تشکیل و پرونده شرکت‌هایی که متقاضی کار کشت فراسرزمینی هستند بررسی می‌شود.

مجری طرح کشت فراسرزمینی گفت: بانک مرکزی عملاً برای تأمین ارز جهت سرمایه‌گذاری خرید زمین و ماشین‌‌آلات، ابهامات و مشکلاتی از جهت راستی آزمایی داشت که نمی‌توانست مستقیماً ورود پیدا کند، نهایتاً مقرر شد که خرید تضمینی از طریق خرید سلف (پیش‌خریدی) انجام شود که هماهنگی لازم با شرکت پشتیبانی امور دام و شرکت بازرگانی دولتی انجام‌ شده است.

وی ادامه داد: خرید سلف به این صورت انجام می‌شود که ابتدای کشت با تولیدکنندگان کشت فراسرزمینی ایرانی قرارداد بسته می‌شود و بر اساس قرارداد ۲۵ تا ۳۰ درصد پیش‌پرداخت شده و مابقی وجه در زمان ورود محصول به ایران و ارائه اسناد مثبته، به تولیدکننده ایرانی پرداخت خواهد شد.

شاطر زاده ادامه داد: در قزاقستان، اوکراین، روسیه، آذربایجان، برزیل، غنا و برخی از کشورها مثل اوگاندا، ایرانیان فعال در عرصه تولید داریم و امیدواریم بتوانیم با سازمان‌دهی و مدیریت جدید، حوزه کشت فراسرزمینی را برای کشور فعال کنیم.

تأمین ۵ میلیون تن نهاده دامی از طریق کشت فراسرزمینی در ۴ سال

وی در پاسخ به این سؤال که سلف‌خری محصولات کشاورزی توسط ایران در کدام کشورها آغازشده است، گفت: هنوز در هیچ کشوری این اقدام انجام نشده است اما هرکسی بتواند قرارداد فروش محصول (ذرت، سویا، دانه‌های روغنی و جو) را برای خرید حداقل ۵۰ هزار تن از هرکدام از این ۴ محصول ببندد، می‌تواند این واردات را انجام دهد.

مشاور وزیر جهاد کشاورزی بابیان این‌که وزیر جهاد کشاورزی یک برنامه عملیاتی را ابلاغ کرده است که حداقل در طی یک برنامه چهارساله بتوانیم ۵ میلیون تن نهاده دامی را از طریق کشت فراسرزمینی تأمین کنیم، تصریح کرد: برنامه به این صورت است که سال اول یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار تن، سال دوم ۲٫۵ میلیون تن، سال سوم سه میلیون و ۷۰۰ هزار تن و سال چهار پنج میلیون تن برای عقد قرارداد سلف‌خری هدف‌گذاری شده است، بنابراین می‌توان نتیجه گرفت شرکت‌ها یا کسانی که در حوزه کشت فراسرزمینی کار می‌کنند باید توان بالایی داشته باشند.

وی افزود: یک ماه است که شرکت‌های مختلف برای انجام این کار مراجعه می‌کنند، البته یک شرکت روسی در قالب تهاتر درخواست داده تا در ازای کود اوره، ذرت و سویا وارد کنیم که در حال بررسی و مذاکره در شرکت پشتیبانی امور دام هستیم، ما همه تلاشمان این است که بتوانیم تأمین یک‌میلیون تن نهاده دامی از طریق کشت فراسرزمینی در سال اول را تحقق‌بخشیم.

گوشت قرمز در برنامه کشت فراسرزمینی نیست

شاطر زاده در پاسخ به این سؤال که آیا تولید گوشت قرمز به‌صورت فراسرزمینی در دستور کار وزارت جهاد کشاورزی قرار گرفته است، تأکید کرد: در حال حاضر اولویت دفتر کشت فراسرزمینی با خوراک دام و نهاده‌های دامی است، البته وزارت جهاد کشاورزی برای گوشت قرمز پروژه دیگری را به‌موازات جلو می‌برد که پروژه واردات دام زنده از کشورهایی است که امکان واردات داریم.

وی افزود: وزارت جهاد کشاورزی با هدف‌گذاری حداقل ۲۰۰ هزار رأس گاو در سال اول کار را شروع کرده است و هدف نهایی آن واردات دو میلیون راس گاو است تا از این طریق چابهار را به هاب دام زنده تبدیل کنیم.

مجری طرح کشت فراسرزمینی ادامه داد: در حال حاضر، مطالعات و بررسی‌های میدانی و منطقه‌ای انجام‌شده و در چابهار کشتارگاه‌ها را بررسی کرده‌اند، امیدواریم این پروژه به نتیجه برسد چراکه می‌تواند تأثیر بسیار خوبی در قیمت گوشت گرم در بازار داشته باشد.

مؤلفه‌های یک کشور مناسب برای کشت فراسرزمینی

مشاور وزیر جهاد کشاورزی در رابطه با معرفی کشور‌های مناسب برای کشت فراسرزمینی به تولیدکنندگان و سرمایه‌گذاران گفت: هر کشوری محاسن و معایبی دارد اما چند نکته مهم است یکی این که آن کشور قوانین ثابتی داشته باشد، دوم این‌ که امکان تأمین ماشین‌آلات در آن کشور مهیا باشد، همچنین توصیه می‌کنیم کشوری را انتخاب کنند که امکان تأمین منابع مالی و تسهیلات بانکی وجود داشته باشد و نکته چهارم این‌که زمین‌ها یکپارچه باشند.

وی با بیان این‌که زمین‌های کوچک به درد کشت فراسرزمینی نمی‌خورد، ادامه داد: توصیه ما این است که حداقل ۱۰ هزار هکتار زمین باشد.

شاطر زاده با اشاره به این‌که به‌طور طبیعی اقلیم هر منطقه و کشوری برای یک نوع کشت مناسب است، اظهار کرد: برای تولید ذرت و سویا مناسب‌ترین اقلیم، آمریکای جنوبی و آمریکای لاتین است، مانند آرژانتین، برزیل و ونزوئلا.

وی با تأکید بر این‌که نگاه اصلی سرمایه‌گذار باید به قیمت تمام‌شده محصول باشد، عنوان کرد: مهم است بتواند تولیدی داشته باشد که باقیمت جهانی قابل‌رقابت باشد چراکه مبنای قیمت شرکت پشتیانی امور دام و شرکت بازرگانی دولتی قیمت جهانی IGC (اتاق بین‌المللی غلات) است، بنابراین توصیه ما این است که اگر کسی می‌خواهد در حوزه سویا و ذرت فعال شود به سمت آمریکای لاتین و برزیل برود که بیش از ۲۵۰۰ میلی‌متر بارندگی در سال دارد، زمین‌های یکپارچه زیاد با امکان دو یا سه کشت در سال وجود دارد، ضمن این‌که تسهیلات مالی خوبی هم هست.

مشاور وزیر جهاد کشاورزی ادامه داد: البته اوکراین یا قزاقستان هم برای کشت ذرت خوب است اما در مقایسه با برزیل واجد شرایط کافی نیست چراکه قیمت تمام‌شده و هزینه حمل بیشتر است همچنین در قزاقستان یک نوبت کشت در سال بیشتر قابل انجام نیست و برداشت محصول در هکتار کم خواهد بود.

مجری طرح کشت فراسرزمینی گفت: برای کشت غلاتی مثل جو یا دانه‌های روغنی آسیای میانه، اوکراین و روسیه بهتر است چراکه غلات در آمریکای لاتین به عمل نمی‌آید و مقرون‌به‌صرفه هم نیست، بنابراین سرمایه‌گذار باید خودش با توجه به اطلاعاتی که به او می‌دهیم تصمیم بگیرد کدام کشور را انتخاب کند.