ترکش‌های حذف ارز دولتی بر بازار تخم‌مرغ

به‌طوری که نوسانات و گرانی‌های هفته‌های اخیر در بازار این محصولات موید این موضوع است که با حذف ارز دولتی از این بخش باید منتظر افزایش قیمت این کالاها در کشور باشیم؛ اما این در حالی است که بنا بر اعلام تولیدکنندگان، اتفاقا شاهد افزایش تولید این کالاها در کشور نسبت به ماه‌های گذشته هستیم. در این بین به‌رغم اینکه مسوولان دولتی خبر از اعطای یارانه به مردم برای جبران افزایش نرخ این کالاهای اساسی ناشی از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی می‌دهند، اما به عقیده کارشناسان اقتصادی این موضوع نیز تبعات منفی خود را به دنبال دارد و منجر به بروز تورم و ایجاد تقاضای مضاعف در جامعه خواهد شد.

 گرانی، بدون کمبود در تولید تخم مرغ

به گزارش «دنیای اقتصاد»، طی هفته‌های اخیر توزیع تخم مرغ، نه تنها در تهران بلکه در سایر شهرهای کشور بدون آنکه هنوز کمبودی در تامین این کالا ایجاد شود، با اختلال مواجه شد و به گفته خرده‌‌فروشان،  توزیع‌کنندگان تخم ‌مرغ، این محصول را با قیمتی بیشتر از قیمت مصوب به آنها عرضه کردند و خرده‌فروشان نیز به عنوان آخرین حلقه زنجیره توزیع، به ناچار تخم مرغ را با قیمتی بیشتر از نرخ مصوب به خریداران عرضه کردند.

بر این اساس فروشندگان تخم ‌مرغ‌، دلیل اختلاف قیمت عرضه با قیمت مصوب را گران خریدن این محصول از توزیع‌کنندگان می‌دانند. توزیع‌کنندگان نیز گران شدن تخم‌مرغ در واحدهای تولیدی را عامل این گرانی می‌دانند، اما مسوولان ذی‌ربط بر این عقیده‌اند که این مساله ناشی از تحرکات برخی دلال‌ها و واسطه‌گران برای کسب سود بیشتر از بازار تخم ‌مرغ بوده است.

 ورود جهاد کشاورزی برای تعدیل قیمت‌ها

افزایش قیمت تخم‌مرغ تا جایی ادامه یافت که در برخی شهرها حتی مسوولان سازمان جهاد کشاورزی طی نامه‌ای به رئیس اتحادیه صنف خواربار و لبنیات قیمت مصوب تخم‌مرغ را یادآوری و بر ضرورت عرضه محصول با همان نرخ در همه واحدها تاکید کردند و نسبت به تشکیل پرونده گران‌‌فروشی و معرفی واحدهای متخلف به مراجع قضایی هشدار دادند. پس از این نامه‌نگاری از سوی این سازمان اعلام شد که قیمت تخم ‌مرغ در بسیاری از واحدها به نرخ مصوب ۴۳ هزار تومان کاهش یافت و عاملان فروش همگی اعلام کردند برای عرضه تخم‌مرغ با قیمت مصوب هیچ مشکلی ندارند. همین امر نشان می‌دهد قیمت این محصول در بسیاری از واحدها یا توسط برخی توزیع‌کنندگان به طور خودسرانه افزایش یافته بود. این نهاد مسوول همچنین درباره برخی اظهارات مبنی بر اثرگذاری حذف ارز دولتی بر قیمت تخم ‌مرغ اعلام کرده است: تولیدکنندگان هنوز در حال دریافت ارز دولتی هستند و لذا با توجه به دریافت ارز ۴۲۰۰ تومانی، عرضه تخم ‌مرغ با قیمت مصوب نیز برای آنها به صرفه است.

بر این اساس هر زمان که عرضه ارز دولتی قطع شود، نرخ مصوب برداشته می‌شود و بازار بر اساس عرضه و تقاضا تنظیم می‌شود، اما در حال حاضر هر گونه قیمت‌گذاری بالاتر از نرخ ستاد تنظیم بازار به معنی گران‌‌فروشی و تخلف است.

 لزوم شفاف‌‌سازی دولت درباره ارز دولتی

در این بین فعالان بازار معتقدند احتمال حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی در بودجه سال آینده یکی از علل نوسان بازار محصولات پروتئینی است. تولیدکنندگان نیز تاکید دارند که دولت باید شک و شبهه ایجاد شده در این زمینه را رفع و درباره موضوع تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی به کالاهای اساسی شفاف‌‌سازی کند. به عبارتی، دغدغه تولیدکنندگان این است که در دوران گذار از حذف ارز دولتی و واردات نهاده‌ها با ارز نیمایی، واحدهای مرغداری به دلیل عدم کشش بازار آسیب ببینند و از چرخه تولید خارج شوند. بنابراین از دولت درخواست کرده‌اند تمهیداتی برای جلوگیری از زیان تولیدکنندگان بیندیشد.  به عقیده آنها، حذف یکباره ارز ۴۲۰۰تومانی مفید نیست و این موضوع را طی جلساتی که با حضور مسوولان وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی تنظیم بازار و تولید با تشکل‌های صنفی برگزار شده مطرح و تاکید کرده‌اند برای این منظور ابتدا باید زیرساخت‌ها و بسترها آماده شود تا نه تولیدکننده آسیب ببیند، نه فشار افزایش قیمت‌ها بر مردم وارد شود و اجرای حذف ارز دولتی با حداقل آسیب به تولیدکننده و مصرف‌کننده همراه باشد.

 تخم‌مرغ‌های کوچک، اما گران

اما پس از گرانی و نوسانات نرخ تخم مرغ در بازار حالا ماجرای دیگری در بازار این کالای پرمصرف مشاهده می‌شود. به طوری که در ماه‌های اخیر با وجود افزایش قیمت تخم مرغ در مرغداری‌ها و سوپرمارکت‌ها، اندازه تخم مرغ‌های عرضه شده به بازار کوچک‌تر و موجب تعجب خریداران شده است. آنها همچنین انتقاد می‌کنند از اینکه با توجه به کوچک شدن اندازه تخم مرغ‌ها، باید میزان مصرف این کالا را در وعده‌های غذایی خود افزایش دهند تا پاسخگو باشد.

به گزارش «دنیای‌اقتصاد» در این بین فعالان این صنف دلیل این موضوع را ناشی از چند عامل از قبیل جوان بودن مرغ‌ها و همچنین کمبود جیره غذایی طیور عنوان می‌کنند. در همین رابطه رئیس اتحادیه مرغ تخم‌گذار استان تهران درباره دلایل کوچک شدن سایز تخم مرغ‌ها معتقد است: دلیل این مساله آن است که جوجه‌ریزی زیاد شده و مرغ‌ها بسیار جوان هستند. در حال حاضر بسیاری از مرغ‌های تخم‌گذار حدود هشت ماه سن دارند که همین مساله روی اندازه تخم مرغ‌های تولیدی موثر است.

به گفته ناصر نبی‌پور، اندازه تخم مرغ با میزان پروتئین جیره مرغ رابطه مستقیم دارد. از این رو به دلیل اینکه وضعیت نهاده‌های طیور مناسب نیست و میزان سویا که منبع پروتئین جیره طیور است، کاهش یافته است؛ به دلیل کمبود پروتئین اندازه تخم‌مرغ‌ها خود به خود کوچک‌تر شده است.

 قیمت‌گذاری دستوری یا جیره ناکافی طیور؟

با این حال دبیر کل کانون سراسری مرغ تخم‌‌گذار ایران، علت کوچک شدن اندازه تخم‌مرغ‌ها را ناشی از قیمت دستوری این کالا می‌داند و بر این باور است که کوچک شدن اندازه تخم ‌مرغ، ارتباطی به مریضی مرغ‌ها یا نوع خوراک آنها ندارد. بنا به اعلام سید‌فرزاد طلاکش، برخلاف اینکه برخی می‌گویند‌ سن مرغ به کوچک یا بزرگ بودن اندازه این کالا ارتباط دارد، چنین نیست. میادین میوه و تره‌بار، معمولا تخم مرغ‌های ریز را می‌فروشند و در فروشگاه‌ها یا سوپر مارکت‌ها شاهد فروش این کالا با اندازه کوچک نیستیم. علت آن هم مشخص است، دست واحدهای صنفی برای قیمت باز است و در برخی محله‌ها هر عدد تخم‌مرغ به قیمت ۲ هزار تومان به فروش می‌رسد. طلاکش در این زمینه توضیح می‌دهد: اگرچه قیمت دستوری هر کیلو تخم مرغ ۱۸ هزار و ۳۰۰ تومان است اما اخیرا به دلیل افزایش حجم تقاضا در بازار، مرغداران هر کیلو تخم مرغ را هزار و ۲۰۰ تومان گران‌تر می‌فروشند. فروشندگان این کالا را از مرغدار با قیمت بیشتری می‌خرند و این در حالی است که همین فروشندگان در مراکز میوه و تره‌‌بار باید از قیمت دستوری دولت تبعیت کنند.

بنابراین به لحاظ اینکه این افراد نمی‌توانند قیمت مصرف‌‌کننده را با قیمت تولید تنظیم کنند، مجبورند تخم‌مرغ‌های ریزتری را انتخاب کنند و بفروشند تا با توجه به افزایش قیمت، ضرر آنها کمتر شود.

براساس اعلام تولیدکنندگان تخم‌مرغ، هر ساله از ۱۰ بهمن تا ۱۵ اسفند تقاضا برای خرید تخم مرغ افزایش پیدا می‌کند. چرا که قنادان و شیرینی‌پزی‌ها و همچنین تولیدکنندگان کیک و کلوچه از اکنون برای شب عید شروع به تولید محصول می‌کنند و همین مساله باعث شده است قیمت این کالا افزایش یابد. اما این در حالی است که بنا به اعلام فعالان این بخش، هم اکنون با مازاد تولید تخم مرغ در کشور رو به‌رو هستیم و البته از سوی دیگر صادرات این کالا همچنان ممنوع است.