شرط‌های تداوم عرضه تخم‌مرغ دولتی

رئیس شرکت پشتیبانی امور دام دیروز از عرضه تخم‌مرغ با نرخ مصوب دولتی در سراسر کشور برای عرضه در فروشگاه‌های زنجیره‌ای، میادین میوه و تره‌بار و تامین نیاز کارخانه و صنایع مرتبط خبر داد. چندی پیش ستاد تنظیم بازار نرخ مصوب هر کیلوگرم تخم‌مرغ درب مرغداری‌ها را ۱۲‌هزار تومان و نرخ مصرف‌کننده هر کیلوگرم تخم‌مرغ فله را ۱۴‌هزار و ۵۰۰ تومان تصویب کرد و مقرر شد تا با توجه به وزن، نرخ مصوب فروش هر شانه تخم‌مرغ نیز تعیین شود اما مرغداران تداوم عرضه تخم‌مرغ دولتی را در گرو تامین نهاده‌های دولتی تولید می‌دانند. با ناصر نبی‌پور، رئیس هیأت مدیره اتحادیه مرغداران تخمگذار استان تهران گفت‌وگو کرده‌ایم.

تأثیر عرضه تخم‌مرغ با نرخ مصوب بر بازار و مدت زمان اجرای این طرح چگونه خواهد بود؟
ستاد تنظیم بازار تولید‌کنندگان را ملزم به عرضه تخم‌مرغ با نرخ مصوب هر کیلوگرم ۱۲هزار تومان ‌در مرغداری کرده اما این الزام منوط به تامین بموقع نهاده‌های تولید با نرخ مصوب به‌خصوص کنجاله سویا و ذرت است. متأسفانه تا این لحظه از رشد عرضه این نهاده‌ها با نرخ مصوب خبری نیست. اگرچه اعلام شده که از دیروز محموله سویا بارگذاری خواهد شد، اما مهم تداوم این روند است که تجربه نشان می‌دهد که دولت نهاد‌ه‌های تولید را موقت داده و با بهبود شرایط بازار و رشد تولید این روند متوقف می‌شود.
هزینه تولید تخم‌مرغ چقدر افزایش یافته است؟
مرغداران سویا با نرخ مصوب ۲هزارو ۷۰۰تومانی را به نرخ ۱۴هزارو۵۰۰تومان در بازار می‌خرند اما مهم‌تر از رشد ۶برابری قیمت سویا، نایاب‌شدن آن در بازار است. اگر نهاده‌ها را به‌موقع تامین نکنند، مرغداران قادر به ادامه تولید نخواهند بود. درصورتی که نهاده‌های تولید با نرخ مصوب به مرغداران ارائه شود، مشکلی برای تامین و عرضه تخم‌مرغ با نرخ مصوب دولتی نداریم؛ همانطور که اکنون اتحادیه مرغداران میهن، تخم‌مرغ را به نرخ مصوب عرضه می‌کند. در شرایطی که هزینه تمام‌شده تولید تخم‌مرغ افزایش یافته و قیمت هر کیلوگرم سویا با رشد ۶برابری به ۱۴هزار و ۵۰۰تومان رسیده و این نهاده در بازار نایاب است، نمی‌توان انتظار تداوم عرضه تخم‌مرغ با نرخ مصوب را داشت. نرخ مصوب سویا در یک‌ماه اخیر از ۲۴۵۰تومان به ۲۷۰۰تومان افزایش یافته یا قیمت هر کیلوگرم ذرت در بازار آزاد از ۱۳۵۰به ۴هزار و ۲۰۰تا ۴هزار و ۳۰۰تومان رسیده است. همچنین نرخ مصوب دارو و واکسن با تغییر مبنای ارز از دولتی به نیمایی ۶برابر شده است. نمی‌توان انتظار تثبیت بازار یا افزایش نیافتن قیمت تخم‌مرغ در بازار را داشت. نکته حائز اهمیت آن است که هم مجلس و هم دولت از این رشد هزینه تولید اطلاع دارند و اگر نهاده به نرخ مصوب ارائه نشود، مرغداران اصلا قادر به تداوم تولید مرغ و تخم‌مرغ نخواهند بود. بخشی از نهاده‌های تولید دام و طیور توسط شرکت پشتیبانی امور دام و بخش دیگر توسط بخش خصوصی وارد می‌شود، اما مشکل اصلی تخصیص و تامین ارز مورد نیاز واردات این نهاده‌ها‌ست به‌نحوی که وزیر جهادکشاورزی می‌گوید ۲میلیون و ۷۰۰هزار تن ذرت و سویا در گمرک مانده اما ارزی برای ترخیص آن تخصیص داده نشده است.
مشکل اصلی تامین نهاده‌های دام و طیور چیست؟
مشکل اول تغییر متولی تولید مرغ و تخم‌مرغ از وزارت جهادکشاورزی به وزارت صمت است که مسئولان آن اطلاع چندانی از کم و کیف تولید نداشته و تنها به‌دنبال تنظیم بازار محصولات تولید‌شده هستند. اگرچه با اجرای طرح انتزاع نیز وزارت جهاد کار چندانی برای رفع مشکلات تولید نکرد اما این وزاتخانه از کم و کیف مشکلات تولید‌کنندگان مطلع است. مشکل بعدی تخصیص‌نیافتن ارز واردات نهاده‌ها توسط بانک مرکزی است که به بهانه‌های مختلف از انجام این کار سر  باز می‌زند.
آیا پرداخت یارانه نقدی و آزادسازی قیمت مرغ و تخم‌مرغ، مشکل را حل می‌کند؟
در همه دنیا به کشاورزی برای تداوم تولید یارانه می‌دهند اما در سال‌۷۷ که آزادسازی قیمت مرغ و تخم‌مرغ مطرح شد، تنها یک‌ماه یارانه پرداخت و سپس قطع شد. از سوی دیگر، دولت منابع مالی برای پرداخت یارانه نقدی مرغ و تخم‌مرغ را نداشته و علاوه بر آن درصورت تامین منابع نیز امکان شناسایی اقشار هدف اجرای این طرح وجود ندارد. اگر قرار باشد تا تخم‌مرغ با ارز آزاد تولید و به بازار عرضه شود، باید مردم منتظر تخم‌مرغ شانه‌ای ۸۰هزار تومانی باشند؛ چرا‌که هزینه تمام‌شده تولید هر کیلو‌گرم تخم‌مرغ برای مرغدار به ۲۴هزار تومان و شانه ۲کیلویی آن به ۵۰هزار تومان می‌رسد.
چه میزان از نهاده‌های دام و طیور با ارز دولتی تامین شده است؟ 
مجموع نهاده‌ای که با نرخ مصوب طی ۶‌ماه گذشته به تولید‌کنندگان طیور داده‌اند، بین ۳۰تا ۵۰درصد نیاز مرغداران بوده ‌و ۵۰تا ۷۰درصد تولید‌کنندگان بنا بر استان محل تولید مجبور به تامین نهاده‌ها از بازار آزاد شدند. در آخرین جلسه ستاد تنظیم بازار نیز عرضه مرغ و تخم‌مرغ با نرخ مصوب منوط به تامین نهاده‌های تولید با نرخ مصوب شد اما مهم‌تر از اجرایی‌شدن این تصمیم، تداوم آن است. در خرداد‌ماه امسال با فشار سازمان حمایت نرخ مصوب هر کیلوگرم تخم‌مرغ ۹هزار و۵۰۰تومان تعیین شد اما قیمت بازار از ۸هزار و ۷۰۰تومان بالاتر نرفت؛ چرا‌که تولید بالا بود اما اکنون با کمبود نهاده‌ها بخشی از مرغ‌های تخمگذار به کشتارگاه رفته و کمبود سویا موجب استفاده از کلزا در مرغداری‌ها و افت تولید تخم‌مرغ شده است. میزان تولید روزانه تخم‌مرغ به‌مراتب کمتر از رقم ۲هزار و ۸۰۰تنی اعلام شده است و به‌دلیل کمبود و گرانی نهاده‌ها، افت تولید وحشتناکی در تخم‌مرغ را شاهد بوده‌ایم؛ به‌نحوی که برخی گله‌های مرغ تخمگذار از ۲۵ تا ۶۰درصد افت تولید داشتند. شرایط به‌گونه‌ای شده که اگر نهاده ندهند، قادر به ادامه تولید نیستیم و دیروز یکی از تولید‌کنندگان از قصد خود برای کشتار گله ۳۲۰هزار تایی‌اش در کرج به‌دلیل نبودن نهاده خبر داد.